Ngành Bưu Điện với những mốc son lịch sử

 Sự ra đời của Post - Telegraph - Telephone ở Việt Nam
Thực dân Pháp sang xâm chiếm nước ta, một trong những công việc đầu tiên là tổ chức sớm hệ thống Bưu Điện. Do vậy, Bưu cục đầu tiên được xây dựng và đưa vào sử dụng là Bưu cục Sài Gòn vào ngày 14/4/1859. Song song với sự ra đời của Bưu chính, ngày 27/3/1862 đường dây trần điện báo Sài Gòn - Biên Hoà được xây dựng xong có chiều dài 27 km. Tiếp đó, đường cáp biển Đồ Sơn - Vũng Tàu được xây dựng để nối sang Pháp và châu Âu quá giang Singapore và Ấn Độ. Cùng với các đường dây Hữu tuyến - năm 1895 nhà bác học Alêchxăng - Popop với nguyên lý sóng điện từ của Henrich - Hecsơ và đèn điện tử 2 cực, 3 cực ra đời, nhờ các phát minh đó mà máy thu phát Vô tuyến điện ra đời, chinh phục không gian bao la của thế giới. Với phát minh đó, chỉ sau 8 năm tức là 1903 máy phát Vô tuyến điện được đưa vào sử dụng ở nước ta.
Như vậy, mạng lưới hữu tuyến, vô tuyến, Bưu chính được phát triển nhanh chóng. Cũng do sự phát triển đó mà ngôn từ: PTT trở thành quen thuộc trong dân gian, tức là Post - Telegraph - Telephone.
Tổ chức thông tin liên lạc của cách mạng
Tổ chức Thanh niên Cách mạng đồng chí hội được thành lập năm 1925. Để lãnh đạo chỉ đạo phong trào cách mạng trong cả nước, tuy ở nước ngoài, đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã tổ chức ra các đường dây liên lạc thuỷ, bộ giữa Quảng Châu - Trung Quốc về trong nước để đưa tài liệu, báo chí về và đưa đón cán bộ thanh niên yêu nước ở trong nước sang huấn luyện đào tạo về công tác vận động quần chúng, tổ chức lực lượng, đấu tranh hợp pháp, bất hợp pháp, theo đường lối cách mạng của Chủ nghĩa Mác - Lênin, về lòng yêu nước, yêu dân tộc, yêu chủ nghĩa xã hội. 3 Trung tâm Hà Nội - Vinh - Sài Gòn được xem như là 3 tổng trạm thông tin liên lạc trong cả nước...
Sau khi giành được chính quyền về tay nhân dân, tổ chức thông tin liên lạc của ngụy quyền được Chính phủ cách mạng lâm thời dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho tiếp quản và giữ nguyên hệ thống Bưu Điện, giữ nguyên các chức danh viên chức cùng mạng lưới trang thiết bị và các phương thức hoạt động để kịp thời phục vụ nhu cầu về thông tin liên lạc cho các cấp uỷ chính quyền cách mạng và phục vụ nhân dân.
Chưa được bao lâu thì thực dân Pháp một lần nữa trở lại xâm lược nước ta. Để chỉ đạo chiến tranh, Trung ương Đảng và Chính phủ đã cho phân cả nước thành 12 khu nhằm phù hợp với địa lý, sông núi, vùng tạm chiến, vùng du kích, vùng địch chiến, vùng tự do.
Riêng thông tin liên lạc thì từ tháng 2/1946 Trung ương đã cho thành lập Ban giao thông kháng chiến từ TƯ đến các khu, tỉnh, huyện, xã. Đến đầu năm 1948 cuộc kháng chiến chống Pháp càng ác liệt, gian khổ. Trung ương giao cho Bộ trưởng giao thông công chính hợp nhất Bưu Điện các cấp vào với Ban giao thông kháng chiến và lấy tên là nha Bưu Điện Việt Nam vào tháng 5/1948. Tiếp đó đến ngày 12/6/1951, Chính phủ lại ra quyết định sát nhập ngành Vô tuyến điện vào ngành Bưu Điện và lấy tên là Nha Bưu Điện Vô tuyến điện Việt Nam.
Ngày 5/3/1955 Chính phủ ra Nghị định số 48 TTG đổi tên Nha Bưu Điện Vô tuyến điện thành Tổng cục Bưu Điện (TCBĐ) Việt Nam trong Bộ Giao thông Bưu Điện. TCBĐ lúc này vừa làm chức năng quản lý nhà nước và tổ chức sản xuất kinh doanh phục vụ. Hệ thống tổ chức của TCBĐ có 5 cấp: Tổng cục, khu, ty, phòng, trạm. Đến tháng 9/1955 Chính phủ lại giao thêm công tác phát hành báo chí sang Bưu Điện quản lý.
Tháng 8/1962, Chính phủ ra Quyết định chuyển giao nhiệm vụ xây dựng quản lý, bảo trì, vận hành mạng lưới kỹ thuật phát thanh, truyền thanh sang TCBĐ và đổi tên thành TCBĐ và Truyền thanh. Đồng thời lúc này Chính phủ tách TCBĐ và Truyền thanh ra khỏi Bộ Giao thông và Bưu Điện để trực thuộc Hội đồng Chính phủ.
Đến ngày 30/4/1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng. Ban Quân quản Bưu Điện được thành lập để tiếp quản Tổng Nha Viễn thông và Tổng cục Bưu chính ngụy quyền Sài Gòn, đồng thời Trung ương Cục miền Nam có QĐ2475 cho thành lập TCBĐ miền Nam nhằm tập hợp 4 lực lượng là: Thông tin R, Giao bưu R, cán bộ công nhân miền Bắc chi viện qua các thời kỳ và công nhân viên của Bưu Điện ngụy còn ở lại, để kịp thời triển khai phục vụ ngay những ngày đầu giải phóng trong cả nước và đi quốc tế.
Đến ngày 10/8/1987, Chính phủ có Nghị định 152/HĐBT, một lần nữa chuyển giao phần kỹ thuật phát thanh, truyền hình sang TCBĐ đảm nhận chăm lo quản lý, xây dựng và phát triển trong cả nước về kỹ thuật này.
Ngày 7/4/1990, Chính phủ  ban hành Nghị định số 115/HĐBT chuyển TCBĐ thành Tổng Công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam thực hiện chủ trương Công ty hoá ngành Bưu Điện để tập trung chuyên lo sản xuất kinh doanh và xây dựng phát triển hiện đại hoá, số hoá mạng lưới - việc quản lý nhà nước về Bưu Điện do Bộ Giao thông và Bưu Điện đảm nhận.
Đến ngày 26/10/1992, Chính phủ ban hành Nghị định thành lập lại TCBĐ để thực hiện việc quản lý nhà nước về Bưu Điện, đồng thời tách Tổng Công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam ra khỏi Bộ Giao thông và Bưu Điện để thành lập Tổng Công ty 91, tạo điều kiện cho Tổng Công ty linh hoạt, nhạy bén trong việc hợp tác, liên doanh, liên kết với Bưu Điện các nước nhanh chóng hiện đại hoá, công nghiệp hoá ngành Bưu Điện Việt Nam trong thời gian ngắn.

Thời kỳ hội nhập phát triển
Ngày 14/8/2002, tại kỳ họp Quốc hội khoá XI, kỳ họp thứ nhất đã ra Nghị quyết thành lập Bộ Bưu chính Viễn thông  theo đề nghị của Chính phủ. Như vậy là sau 47 năm từ TCBĐ đã chuyển thành Bộ trước yêu cầu và nhiệm vụ phát triển của đất nước. Ngày 31/7/2007 tại kỳ họp QH khoá XII, kỳ họp thứ nhất đã ra Nghị quyết thông qua đề nghị về cơ cấu tổ chức bộ máy của Chính phủ và đến ngày 25/12/2007, Chính phủ ra Nghị định số 187/2007/NĐCP quy định chức năng vị trí của Bộ Thông tin và Truyền thông. Là Bộ tổng hợp, đa ngành, đa nghề, đa chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn với cơ cấu gọn nhẹ.
Sau thời gian chuẩn bị và thí nghiệm chia tách, ngày 26/12/2007, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam đã tổ chức công bố Quyết định số 16/2007/QĐ ngày 15/6/2007 để chính thức phân chia Bưu chính và Viễn thông, bắt đầu hoạt động từ ngày 1/1/2008.
Như vậy, việc chia tách đã trải qua hơn một năm hoạt động. Về viễn thông thì không có khó khăn lớn. Vấn đề nổi lên là khó khăn nhiều mặt của Tổng Công ty Bưu chính Việt Nam. Tuy vậy, với sự lãnh đạo kịp thời của Đảng uỷ, Công đoàn Tổng Công ty Bưu chính Việt Nam, của Tập đoàn và của Bộ, Bưu chính Việt Nam sẽ khắc phục được các khó khăn còn tồn tại, đi tới đỉnh cao của năng suất, hiệu quả và làm ăn có lãi.*

Hoàng Bạn
Nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Bưu Điện