Người kể chuyện bằng tem: Họa sĩ Nguyễn Du và hành trình thổi hồn vào bộ tem “100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam”

Nhỏ bé về hình hài nhưng chứa đựng những tầng nghĩa lịch sử sâu sắc, đồng thời là “nút giao” giữa nghệ thuật và lịch sử trong sự cô đọng và lặng lẽ truyền tải những thông điệp lớn lao, đó chính là sức mạnh của một con tem bưu chính.

Với họa sĩ Nguyễn Du, một gương mặt kỳ cựu trong làng thiết kế tem Việt Nam, mỗi con tem là một sứ giả thầm lặng, truyền đi những thông điệp văn hóa, chính trị, lịch sử của dân tộc. Bộ tem “Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925–2025)” chính là một cột mốc như thế, đánh dấu chặng đường tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng nước nhà, đồng thời là dấu ấn đặc biệt trong sự nghiệp của người nghệ sĩ này.

Chân dung họa sĩ Nguyễn Du

Đề tài thử thách, chất chứa nhiều lớp nghĩa

Từng thực hiện nhiều bộ tem mang dấu ấn lịch sử, họa sĩ Nguyễn Du vốn quen với áp lực gói ghém nội dung lớn trong diện tích khiêm tốn. Tuy vậy, khi bắt tay vào thiết kế bộ tem kỷ niệm tròn một thế kỷ báo chí cách mạng Việt Nam, anh thừa nhận đây là một đề tài đầy thách thức. Lịch sử 100 năm báo chí cách mạng không chỉ trải dài theo thời gian mà còn mở rộng theo không gian phát triển: từ báo in truyền thống đến phát thanh, truyền hình, báo điện tử… Việc chuyển tải chặng đường ấy qua hình ảnh mang tính biểu tượng đòi hỏi một tư duy khắt khe và sự chọn lọc kỹ lưỡng.

Họa sĩ Nguyễn Du tinh chỉnh từng chi tiết cho bộ tem “Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925–2025)” 

Trong quá trình sáng tạo, anh liên tục tự đặt câu hỏi: Làm thế nào để người xem có thể nhìn thấy tinh thần báo chí cách mạng Việt Nam một cách rõ ràng và cô đọng? Làm sao để từ một mẫu tem duy nhất có thể cảm nhận được chiều sâu của hành trình đã qua và hướng mở cho tương lai?

Ba tầng ý tưởng - Một thông điệp xuyên suốt

Từ những trăn trở ấy, họa sĩ Nguyễn Du lựa chọn xây dựng cấu trúc tạo hình xoay quanh ba tuyến nội dung chính:

Trước hết là hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh - người đặt nền móng cho báo chí cách mạng Việt Nam. Anh lựa chọn tái hiện chân dung Bác trong giai đoạn 1923–1925, khi Người hoạt động báo chí từ châu Âu đến Quảng Châu (Trung Quốc). Đây là giai đoạn bản lề, đánh dấu sự ra đời của tờ Thanh niên - tờ báo cách mạng đầu tiên, khơi nguồn cho dòng chảy báo chí cách mạng nước ta.

Tuyến thứ hai là biểu tượng cách mạng với hình ảnh lá cờ Tổ quốc tung bay, cán cờ chính là cây bút, tượng trưng cho ngòi bút sắc bén, phản ánh trung thực, chính xác và truyền cảm hứng. Từ thân bút, những lớp sóng nhị phân tỏa ra, gợi nhắc đến không gian truyền thông số, nơi báo chí hiện đại đang từng ngày đổi mới để bắt kịp thời đại.

Cuối cùng là lớp nền lịch sử gồm những tờ báo tiêu biểu gắn với từng thời kỳ cách mạng, từ Thanh niên, Nhân Dân cho đến Tạp chí Cộng sản… Chúng được khéo léo lồng ghép để khắc họa chiều sâu truyền thống, tạo nên một bố cục vừa hiện đại, vừa hoài niệm.

Bộ tem “Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925–2025)”

Tổng thể mẫu tem được triển khai theo ngôn ngữ tạo hình hiện đại, giàu tính biểu tượng, đủ sức truyền tải một thế kỷ báo chí với tinh thần trung thực, phản ánh thông tin chính xác và phục vụ sự phát triển của đất nước, đồng thời là một lát cắt cô đọng của cả một thế kỷ đấu tranh và phát triển của nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Tình yêu nghề và tinh thần tri ân từ người làm tem

Với hơn ba thập niên gắn bó cùng Công ty Tem Bưu chính, họa sĩ Nguyễn Du xem việc làm tem như một phần máu thịt. Dù từng trải qua nhiều giai đoạn chuyển mình về tổ chức và định hướng ngành, nhưng niềm say mê với công việc sáng tạo vẫn chưa bao giờ vơi cạn. Mỗi bộ tem là một cơ hội học hỏi mới, là động lực khiến anh không ngừng đào sâu tư duy, tìm kiếm những cách thể hiện độc đáo cho từng chủ đề.

Khi được giao thực hiện bộ tem lần này, bên cạnh trách nhiệm nghề nghiệp, anh còn mang theo một tâm niệm cá nhân: bày tỏ sự trân trọng dành cho những người làm báo - những người đã không ngừng nỗ lực để gìn giữ dòng chảy thông tin chính nghĩa của dân tộc. Thiết kế tem, theo anh, cũng là một hình thức truyền thông, nơi ngành Bưu điện bày tỏ tấm lòng với ngành Báo chí bằng ngôn ngữ nghệ thuật riêng biệt, súc tích mà sâu sắc.

Một lát cắt lịch sử - Một lời nhắn gửi cho tương lai

Hình ảnh cây bút xuyên suốt bộ tem vừa là biểu tượng nghề nghiệp, vừa là tuyên ngôn thầm lặng: Báo chí là ánh sáng, là cây đuốc soi đường, xóa tan mây mù thông tin. Và người nghệ sĩ đã chọn chính biểu tượng ấy để dẫn dắt mọi chi tiết tạo hình: cây bút trên tem như đang “chọc thủng” màn sương, làm hiện lên những dòng thông tin chính thống, minh bạch, phản ánh đúng bản chất của báo chí cách mạng: vì nhân dân, vì sự thật, vì sự phát triển của đất nước.

Phát hành vào ngày 19/6/2025, bộ tem “Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam” là kết tinh của quá trình sáng tạo đầy tâm huyết, kết hợp giữa nghiên cứu sâu sắc, tư duy hình tượng và chiều sâu văn hóa - lịch sử. Dù nhỏ bé về hình thức, mẫu tem vẫn gợi mở một trường đoạn đầy tự hào của báo chí nước nhà, hành trình trăm năm báo chí đồng hành cùng dân tộc, từ những năm tháng kháng chiến, đấu tranh gian khổ đến thời kỳ hội nhập và phát triển.

Thông qua ngôn ngữ tạo hình giàu tính biểu tượng cùng cách kể chuyện bằng hình họa súc tích mà truyền cảm, họa sĩ Nguyễn Du đã chứng minh: một con tem khi được thổi hồn bằng tâm huyết và trí tuệ, có thể trở thành một bản trường ca súc tích mà sâu sắc, lặng lẽ mà bền bỉ lay động lòng người.