Chi trả lương hưu, BHXH qua Bưu Điện: Mới nhưng hiệu quả và gần dân

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ tại văn bản số 6977/VPCP-KTTH, tháng 7/2011, VietnamPost phối hợp với BHXH Việt Nam thực hiện thí điểm chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH qua Bưu Điện tại 4 địa phương Bắc Kạn, Lâm Đồng, Đắk Nông và Phú Yên. Từ tháng 4/2012, mô hình này đã được mở rộng thêm tại 8 địa phương khác gồm Long An, Quảng Trị, Nghệ An, Tuyên Quang, Cần Thơ, Quảng Nam, Bình Thuận, Đắc Lắc.

Chủ trương này đã nhận được sự ủng hộ của các Bộ, Ngành quản lý, Chính quyền các cấp. Sau 1 năm triển khai thực hiện, công tác thí điểm đã đạt được kết quả rất đáng khích lệ. Tính đến nay Tổng Công ty Bưu chính Việt Nam đã tiếp quản và thực hiện chi trả tại 1.690 điểm chi trả ở 12 tỉnh, với tổng số đối tượng hưởng hàng tháng gần 150 nghìn người, số tiền lương hưu và trợ cấp BHXH chi trả xấp xỉ 400 tỷ đồng/tháng.

Tuy số lượng người thụ hưởng và số tiền chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng tương đối lớn, một số địa bàn vùng sâu vùng xa, giao thông đi lại khó khăn, nhưng 12 Bưu Điện tỉnh, thành phố đã biết tận dụng lợi thế mạng lưới rộng khắp, nguồn lực dồi dào, phối hợp chặt chẽ với BHXH tỉnh áp dụng những biện pháp linh hoạt, hiệu quả để đạt được kết quả trên.

Cụ thể, BHXH các tỉnh tổ chức đào tạo nghiệp vụ cho 100% cán bộ tham gia chi, đảm bảo nắm được những nghiệp vụ cơ bản liên quan đến người hưởng. Các điểm chi trả được đặt tại các điểm giao dịch của Bưu Điện hoặc trong khuôn viên của UBND phường, xã; có vị trí thuận lợi, an toàn, tiện cho việc đi lại của người hưởng; đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất, không gian thoáng mát, có ghế ngồi, nước uống, báo đọc phục vụ người hưởng. Đối với một số trường hợp, người hưởng già yếu không đi lại được, người hưởng là cán bộ lão thành, cán bộ cấp cao, Bưu Điện tổ chức phát tiền tại nhà người hưởng. Điều này đã được người dân hết sức tán thành và cảm động trước thái độ phục vụ nhiệt tình của nhân viên Bưu Điện.

Ngoài ra, công tác quản lý người hưởng và công tác tổ chức chi trả đều được chú trọng. Tại mỗi Bưu Điện cấp huyện đều có bố trí nhân viên đầu mối phụ trách công tác quản lý đối tượng để phối hợp cùng cơ quan BHXH thực hiện công tác này; các BĐ huyện đã xây dựng lực lượng cơ sở xã/phường để thu thập thông tin quản lý đối tượng…

Theo kế hoạch, quý 3/2012 là giai đoạn các đơn vị tiếp tục hoàn thiện và nâng cao công tác tổ chức thực hiện theo phương án đã xây dựng từ trước. Đến thời điểm hiện nay, tất cả các đơn vị (triển khai trong giai đoạn 1 và giai đoạn 2) đã nắm vững kiến thức, quy trình nghiệp vụ; giải thích rõ ràng, chính xác những thắc mắc của người hưởng đối với các chế độ BHXH (ví dụ như cách tính lương hưu mới). Ngoài việc thực hiện đúng các yêu cầu của cơ quan BHXH là chi đúng, chi đủ, kịp thời cho người hưởng, các cán bộ chi trả luôn giữ thái độ lịch sự, niềm nở. Sau thời gian đầu triển khai, cán bộ chi trả đã nhận mặt, nhớ tên của người hưởng, tạo mối quan hệ thân mật với người hưởng trong quá trình chi trả.

Với việc thực hiện tốt công tác quản lý người hưởng và chi trả tại các địa bàn cũ, các đơn vị đã tiếp tục nhận được sự ủng hộ của BHXH Tỉnh để tiếp tục tiếp nhận các địa bàn mới. Trong quý III/2012, Tổng Công ty đã hướng dẫn BĐ Cần Thơ xây dựng phương án, thực hiện việc chuyển giao địa bàn tại Cần Thơ. Các đơn vị như Nghệ An, Đăk Lăk tiếp tục tiếp nhận các địa bàn chi trả mới trong các tháng 7,8,9/2012.

Theo đánh giá của nhiều người dân, trong quá trình chi trả, nhân viên Bưu Điện thực hiện nghiêm túc các quy định quản lý và nghiệp vụ chi trả do BHXH quy định. Tỷ lệ chi trả hàng tháng cao, công tác an toàn tiền từ khâu tiếp nhận, bảo vệ quỹ két, vận chuyển tiền trên đường cũng như chi trả cho đối tượng tại điểm chi trả đều đảm bảo; thời gian chi trả đúng hợp đồng đã ký kết với cơ quan BHXH; các kỳ chi trả không phát sinh các thắc mắc khiếu nại về chi thiếu, chi sai…

Trong hơn một năm triển khai thí điểm tại 12 tỉnh, thành phố, việc chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH qua hệ thống Bưu Điện đã chứng tỏ là một dịch vụ mang lại nhiều lợi ích. Cụ thể, người hưởng được nhận tiền thuận tiện tại hệ thống điểm giao dịch với cơ sở vật chất đồng bộ và thống nhất, cũng như dễ dàng hơn khi có nhu cầu kết hợp dịch vụ của BHXH với các dịch vụ tiết kiệm, bảo hiểm, ngân hàng, chuyển tiền, bưu phẩm, bưu kiện, phát hành báo chí, các dịch vụ viễn thông... do Bưu Điện cung cấp.

Đối với cơ quan BHXH, họ sẽ xây dựng được mạng lưới chi trả chuyên nghiệp, quản lý chặt chẽ, đồng bộ bởi doanh nghiệp nhà nước lớn, có uy tín, đảm bảo an toàn nguồn chi, giảm thời gian phục vụ công tác chi trả... Còn với Bưu Điện, dịch vụ này sẽ tận dụng và phát huy mạng lưới phục vụ rộng khắp với 63 Bưu Điện tỉnh, thành phố, 05 công ty trực thuộc và 14.911 điểm phục vụ bao gồm Bưu cục, Đại lý Bưu Điện, Kiot, Điểm Bưu Điện – Văn hóa xã trên toàn quốc; từng bước thể hiện vai trò của Bưu Điện trong việc tiếp cận và cung cấp các dịch vụ công của nhà nước đến cộng đồng, góp phần nâng cao công tác an sinh xã hội, khẳng định vai trò của Bưu chính quốc gia hoạt động sản xuất kinh doanh vì mục tiêu phát triển và lợi ích chung của toàn xã hội.

Tuy kết quả đạt được hết sức khả quan nhưng mô hình tiềm ẩn một số khó khăn. Đó là công tác thí điểm quản lý đối tượng, chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH đang thực hiện hoàn toàn thủ công, chưa có ứng dụng CNTT trong khai thác và quản lý nên chưa thực sự hiệu quả, một số địa bàn giao thông đi lại khó khăn, đối tượng thụ hưởng đi làm xa, hay có tâm lý để dồn nhiều tháng mới lĩnh, việc lấy chữ ký của các đối tượng được hưởng qua thẻ ATM cũng gặp khó khăn…Một số điểm chi trả do thời gian giao, nhận tiền gấp không kịp chia sẵn trước khi phát nên còn gặp lúng túng trong khâu tác nghiệp, việc chi trả lương hưu chỉ kéo dài trong thời gian một vài ngày cũng gây áp lực cho đơn vị phát.

Do đó, để cùng tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn và đạt được kết quả tốt hơn nữa, Tổng Công ty Bưu chính Việt Nam cũng có một số đề xuất với BHXH Việt Nam. Chẳng hạn như tăng cường công tác tuyên truyền chủ trương, mục đích ý nghĩa của mô hình này, quy định trong hợp đồng thời gian chuyển tiền từ tài khoản BHXH huyện sang tài khoản Bưu điện huyện trước thời gian chi trả 2 ngày, hoàn thiện mẫu Giấy ủy quyền có thể ghi tên hai người trên cùng một mẫu, hỗ trợ Bưu điện cập nhật thông tin người hưởng nhận tiền qua ATM, cùng khảo sát hệ thống hệ thống công nghệ thông tin hiện tại, phối hợp xây dựng các chức năng ứng dụng cho chương trình quản lý công tác chi trả qua Bưu điện...

Theo kế hoạch, Tổng Công ty Bưu chính Việt Nam sẽ phối hợp với BHXH Việt Nam tổ chức tổng kết công tác thí điểm quản lý người hưởng và chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH qua Bưu Điện, vào tháng 11/2012. Buổi tổng kết này sẽ đánh giá kết quả triển khai, đánh giá những lợi ích về mặt kinh tế, xã hội thu được cũng như khó khăn vướng mắc hai bên gặp phải khi triển khai.

Trên cơ sở những kết quả đã đạt được, Tổng công ty Bưu chính Việt Nam và BHXH Việt Nam đề xuất Chính phủ và các Bộ, Ngành đồng ý cho phép triển khai chính thức công tác quản lý người hưởng và chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH qua Bưu Điện trên phạm vi toàn quốc vào đầu năm 2013.

Tuy nhiên, con số 12 tỉnh thành với hơn 150 nghìn đối tượng hưởng và 400 tỷ đồng chi trả hàng tháng vẫn chưa thấm vào đâu so với con số thực tế khi triển khai toàn quốc. Do đó, trên cơ sở quyết định của Chính phủ, Tổng Công ty Bưu chính Việt Nam có kế hoạch đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị, ứng dụng công nghệ, mang lại lợi ích chung cho cơ quan quản lý và Bưu Điện trong việc nâng cao chất lượng công tác chi trả và quản lý người hưởng, tạo điều kiện để người hưởng chế độ được tiếp cận các điều kiện dịch vụ tốt hơn.

Theo đánh giá của cơ quan BHXH, chính quyền địa phương và nhiều người dân, đây là mô hình hay, mang lại nhiều lợi ích, thể hiện được vai trò của Bưu chính quốc gia trong hoạt động sản xuất kinh doanh vì mục tiêu phát triển và lợi ích chung của toàn xã hội, cần được nhân rộng.

Thu Hà